PRACOWNIA ETOLOGII
Kierownik: Ewa Joanna Godzińska
Stopnie i tytuły naukowe:
2005 Profesor Nauk Biologicznych nominowany przez Prezydenta Rzeczpospolitej Polskiej na wniosek Instytutu Biologii Doświadczalnej im. M. Nenckiego PAN
1995 Doktor habilitowany w zakresie biologii (specjalność: etologia), Instytut Biologii Doświadczalnej im. M. Nenckiego PAN
1984 Doktor nauk przyrodniczych, Instytut Biologii Doświadczalnej im. M. Nenckiego PAN
1978 Magister biologii ogólnej, Wydział Biologii Uniwersytetu Warszawskiego
Staże badawcze:
2007 Institut de Recherche sur la Biologie de l'Insecte (IRBI), Université François Rabelais, Tours, France
1988-1993 Laboratoire d’Éthologie et Sociobiologie (nazwa zmieniona na Laboratoire d’Éthologie Expérimentale et Comparée), Université Paris Nord, Villetaneuse, France (w sumie pięć staży długo- i krótkoterminowych)
1985 Department of Zoology, University of Oxford, UK
Zatrudnienie:
1988-1989 wykładowca (podczas stażu podoktorskiego): Université Paris Nord, Villetaneuse, France
1982-obecnie Instytut Biologii Doświadczalnej im. M. Nenckiego PAN
Nagrody i wyróżnienia:
2010 Tytuł „Naukowiec Przyjazny Mediom 2010” nadany przez Polskie Stowarzyszenie Dziennikarzy Naukowych Naukowi pl
2004 Złoty Krzyż Zasługi przyznany przez Prezydenta Rzeczpospolitej Polskiej na wniosek Instytutu Biologii Doświadczalnej im. M. Nenckiego PAN
1985 Fellowship of the European Training Programme in Brain and Behaviour Research (ETPBBR) zapewniający fundusze na staż badawczy na Uniwersytecie w Oxfordzie (UK)
Kierownik: Ewa Joanna GODZIŃSKA
Zespół: Jerzy A. Chmurzyński (profesor emerytowany), Julita Korczyńska, Beata Symonowicz, Anna Szczuka
Profil badań
Prowadzimy prace badawcze w dziedzinie etologii, socjobiologii i neurosocjobiologii owadów społecznych. Przedmiotem naszych badań są różne gatunki mrówek, w tym także mrówki uprawiające fakultatywne i obligatoryjne pasożytnictwo społeczne oraz ich niewolnice. Kładziemy szczególny nacisk na badania porównawcze przyczyniające się zarówno do poszerzenia naszej wiedzy o interakcjach międzyosobniczych obserwowanych u owadów społecznych, jak i do lepszego zrozumienia biologicznych korzeni zjawisk społecznych występujących u ludzi. Szczególnie interesuje nas wielokierunkowy przepływ informacji pomiędzy różnymi poziomami organizacji istniejącymi w społeczeństwach owadów, a także ontogeneza i neurochemiczne korelaty zachowań agresywnych i prospołecznych u mrówek. W naszych obecnych badaniach kluczową rolę odgrywa analiza wpływu neurochemicznych, hormonalnych i społecznych czynników sprawczych na różne formy zachowań agresywnych mrówek (obejmujące zarówno przejawy agresji fizycznej, jak i agresji zrytualizowanej), jak również na przyjazne zachowania społeczne tych owadów (różne interakcje pomiędzy robotnicami łącznie z tzw. zachowaniami ratunkowymi, czyli z udzielaniem pomocy osobnikom, które znalazły się w niebezpiecznej sytuacji, a także różne formy opieki nad potomstwem). Interesuje nas też rola kontekstu społecznego w kontroli ekspresji/supresji różnych elementów zachowania mrówek. W szczególności, staramy się określić wpływ statusu behawioralnego (opiekunka versus zbieraczka) na zachowanie i fizjologię robotnic mrówek oraz zidentyfikować behawioralne, morfologiczne, fizjologiczne i neurochemiczne korelaty zarówno dojrzewania behawioralnego, jak i rewersji behawioralnej (powrotu zbieraczki do statusu behawioralnego opiekunki). Stosowane przez nas metody badawcze obejmują różne techniki inżynierii społecznej (manipulacje ontogenezą i ekspresją zachowania mrówek poprzez wprowadzanie modyfikacji kontekstu społecznego), ostre i chroniczne podawanie związków neuroaktywnych, szerokie spektrum testów behawioralnych oraz analizowanie nagrań behawioralnych za pomocą programu „The Observer® XT”.
Aktualna działalność badawcza:
- ontogeneza zachowań mrówek: behawioralne korelaty dojrzewania behawioralnego i rewersji behawioralnej
- wzajemne związki pomiędzy statusem behawioralnym, odpowiedziami na potomstwo i odpowiedziami na warunki oświetlenia u robotnic mrówek z gatunków Formica polyctena i F. cinerea
- rola czynników neurochemicznych, hormonalnych i społecznych w ontogenezie zachowań agresywnych i obronnych u robotnic F. polyctena
- wpływ chronicznego podawania aminy biogennej oktopaminy oraz kofeiny na różne wzorce zachowań agresywnych oraz przyjaznych zachowań społecznych ujawniające się u robotnic F. polyctena podczas laboratoryjnych testów behawioralnych
- czynniki wpływające na zachowania ratunkowe u mrówek z różnych gatunków i podrodzin, w tym także u mrówek uprawiających fakultatywne oraz obligatoryjne pasożytnictwo społeczne oraz u ich niewolnic
- aspekty poznawcze zachowań ratunkowych u mrówek
- wpływ treningu na zachowania obronne i ratunkowe robotnic F. polyctena
- długoterminowy wpływ intensywnego rolnictwa na przeżywalność rudych mrówek leśnych z grupy Formica rufa
- dobrostan mrówek w warunkach laboratoryjnych i terenowych
- ogólne prawa rządzące procesami podejmowania decyzji
Wybrane publikacje:
Miler K., Symonowicz B., Godzińska E. J. (2017) Increased risk proneness or social withdrawal? The effects of shortened life expectancy on the expression of rescue behavior in workers of the ant Formica cinerea (Hymenoptera: Formicidae). Journal of Insect Behavior, 30: 632-644.
Mabelis A., Korczyńska J. (2016) Long-term impact of agriculture on the survival of wood ants of the Formica rufa group (Formicidae). Journal of Insect Conservation, 20: 621-628.
Godzińska E. J. (2016) Human and ant social behavior should be compared in a very careful way to draw valid parallels. Behavioral and Brain Sciences, 39: e98.
Czechowski W., Godzińska E. J. (2015) Enslaved ants: not as helpless as they were thought to be. Insectes Sociaux, 62: 9-22.
Godzińska E. J., Wróbel A. (2014) Capturing the essence of decision making should not be oversimplified. Behavioral and Brain Sciences, 37: 85.
